In deze fase van het WGZ-traject komen de werelden van de medische en financiële professionals samen. Alleen samen krijgen zij de kosten en uitkomsten bij elkaar. Voor veel (para-)medici en kwaliteitsmedewerkers zijn kosten een grote en ingewikkelde black box. Wellicht ter geruststelling voor hen: er is al veel mogelijk om zicht (en grip) te krijgen op de kosten van een zorgpad.

Hang prijskaartje aan zorgactiviteiten
Het kan uitdagend zijn om de kosten boven tafel te krijgen. Omdat financiële stromen – bijvoorbeeld binnen een ziekenhuis – op afdelingsniveau en niet op patiëntniveau worden geregistreerd. Gelukkig worden de activiteiten voor een patiënt afzonderlijk al wel vaak vastgelegd. Maar binnen een WGZ-traject is het noodzakelijk om een vertaling te maken naar de kosten van de individuele patiënt en de patiëntengroep. Door een prijskaartje te hangen aan de zorgactiviteiten (door Activity-Based Costing) komen de kosten in beeld van elke gewenste patiëntengroep. Maak kosten primair inzichtelijk voor de ‘gemiddelde’ patiënt. Hierbij kan het Pareto-principe worden toegepast: 20% van de activiteiten is goed voor ongeveer 80% van de kosten.

Identificeer kostendrijvers
Een financieel professional weet vaak al wat de belangrijkste kostendrijvers – dus de activiteiten met hoge kosten - zijn. Analyseer en optimaliseer de kostendrijvers en de activiteiten die het vaakst plaatsvinden. Als je dat weet, heb je ook inzicht in grootste kostenpost(en).

Kijk goed naar personeelskosten
Personeelskosten zijn vaak de grootste uitgavenpost. Om de efficiëntie te verbeteren, is het verstandig goed te kijken naar een gedisciplineerd zorgontwerp en de manier waarop personeel wordt ingezet. Kijk dus of de juiste zorg op de juiste plaats en door de juiste persoon wordt geleverd. Oftewel, werkt iedereen at the top of one's license?

Nauwkeurig
Wil je toch nauwkeuriger zijn bij het in beeld brengen van de kosten? Dan kan de Time-Driven Activity-Based-Costing-systematiek (TD-ABC)behulpzaam zijn. TD-ABC is een techniek waarbij de kosten op zorgactiviteitenniveau in kaart worden gebracht en wordt gemeten hoe lang deze activiteiten duren. Uiteindelijk blijven – als het goed is - alleen de kosten over die (direct of indirect) worden gemaakt voor zorgactiviteiten die bijdragen aan de uitkomsten en die waardevol zijn voor de patiënt. Andere kosten zijn ‘verspilling’.

Meer weten?
Wil je meer weten over waardegedreven zorg met kosten? Lees dan het advies 'Waardegedreven zorg met uitkomsten én kosten' over de (on)mogelijkheden met betrekking tot kosten binnen waardegedreven zorg. Het doel: medisch en financieel professionals in de zorg samen te laten kijken naar uitkomsten én kosten. In het advies komen een aantal actiepunten, reeks praktijkvoorbeelden, methoden van kosten berekenen, informatie over uitkomsten in relatie tot kosten, en relevante begrippen aan bod. Of kijk de gelijknamige webcast terug op ons YouTube- kanaal.

Ook in de zorg bestaan marges tussen de kosten die een zorgaanbieder maakt voor een zorgactiviteit en de vergoedingen die de zorgverzekeraar hiervoor verstrekt. De som van de marges voor alle zorgactiviteiten laat zien of er gemiddeld per patiënt verlies wordt geleden, break-even wordt gedraaid of dat er geld overblijft.

Is er een negatieve marge? Ga dan het gesprek intern aan (met financiële afdeling of bestuur), de financier (vaak de zorgverzekeraar) of de ketenpartner. Bij een positieve marge is het belangrijk dat het MDT deze marge kan benutten voor het verbeteren van de zorg (en dus de uitkomsten). In beide gevallen moet kritisch gekeken worden naar de (transmurale) kosten. Ook moet worden bezien hoe deze beter te verdelen of te verlagen zijn (met minimaal gelijkblijvende uitkomsten). Een grotere marge biedt namelijk meer ruimte voor verbetering en innovatie.

In alle gevallen is het raadzaam om zo integraal mogelijk te kijken naar kosten en bekostiging, dus ook transmuraal. Want in voorkomende gevallen kan het niet verlenen van bepaalde zorg de kosten op de korte termijn drukken, terwijl dit op langere termijn juist kan leiden tot hogere kosten.

Het MDT zou voor het optimale resultaat binnen WGZ verantwoordelijk moeten zijn voor:

• de uitkomsten, en
• het vergaren van kennis over de kostenopbouw en opbrengsten, en
• het daarop sturen in de zorgpaden.

Is dit (nog) niet het geval, dan zal het MDT intern afspraken moeten maken om wel verantwoordelijk te worden. Voor het draagvlak is het goed om inzichtelijk te maken wat de potentiële impact van veranderingen in de zorgpaden is op de kosten en inkomsten van verschillende stakeholders. Is de impact negatief, dan kunnen zo nodig mitigerende maatregelen worden getroffen.

Het MDT doet er goed aan om het gesprek over vergoedingen eerst intern te voeren. Stap pas daarna naar de externe financier (vaak de zorgverzekeraar).

Het huidige stelsel van bekostiging in Nederland stimuleert niet om de beste zorg te leveren. Hoe zuiver en gedreven de zorgprofessionals ook zijn. Waardegerichte bekostiging stimuleert het leveren van de beste zorg wel. Te denken valt aan fee-for-value-contracten, waarvan de bekendste zorgbundels (bundled payments) en shared saving- & shared loss-contracten zijn. Voordat zo’n contract er uiteindelijk is, moeten de nodige stappen worden gezet. Het vertrouwen tussen zorgorganisaties en zorgverzekeraars moet groeien. Haak dus vooral vroegtijdig een bereidwillige zorgverzekeraar aan bij het traject. Zo kun je samen experimenteren en tot de beste oplossing komen.

Meer weten?
Wil je meer weten over waardegedreven bekostiging? Lees dan dit artikel van de Werkgroep Bekostiging van het Linnean Initiatief of bekijk de webcast 'Waardegedreven zorg vereist waardegedreven bekostiging'.