“Als gezondheidseconoom in het LUMC houd ik me voornamelijk bezig met kosteneffectiviteitsanalyses. Deze bevatten elementen die vergelijkbaar zijn met die van waardegedreven zorg: de kosten en wat daar tegenover staat, de uitkomsten. We meten die uitkomsten op een gestandaardiseerde manier. We willen graag dat mensen langer leven en dat ze een betere kwaliteit van leven hebben, samen vormen ze het concept ‘quality adjusted life years’ (QALY). Gezondheidszorgbreed houden we voor QALY vuistregels aan in relatie tot de kosten. 

De standaard versus het individu

Dat standaardiseren, wat we als gezondheidseconomen zo gewend zijn, staat haaks op het centraal zetten van de individuele patiënt. Dat was een van mijn huiveringen bij waardegedreven zorg: iedere patiënt vindt iets anders belangrijk en er zijn verschillen tussen patiëntengroepen. Je kunt bijvoorbeeld meten welke behandeling de patiënt het prettigst vindt, maar economisch gezien is het daarmee dan lastig te bepalen of een behandeling zijn geld waard is. De maatstaf voor het berekenen van kosten bij QALY’s, raak je in de essentie van waardegedreven zorg en het belang van de individu kwijt. Hoe je dan nog bepaalt of een behandeling te duur is, vind ik een interessant spanningsveld. En ik ben niet de enige. Volgens mij is dat een van de redenen dat er binnen waardegedreven zorg meer aandacht is voor uitkomsten dan voor kosten, het gevaar voor de insteek ‘het moet vooral zo goedkoop mogelijk’. 

Methodologische uitdagingen

Er zijn ook methodologische uitdagingen. Financiële stromen binnen ziekenhuizen worden vaak op afdelingsniveau geregistreerd, in plaats van op patiëntniveau, waardoor er weinig informatie beschikbaar is over de kosten die per patiënt gemaakt worden. Een oplossing daarvoor is het in beeld brengen van het volledige zorgpad van de patiënt en alle activiteiten rondom die patiënt. Het is een flinke klus om te bepalen wie van het personeel tijd heeft besteed aan welke patiënt(en), maar dat is wel wat nodig als je wilt weten of de patiënt met de ene behandeling meer ‘waar voor zijn geld krijgt’ dan met de ander. Die kanteling van afdelings- naar patiëntniveau zou ik graag meer zien. De activiteiten voor een patiënt worden afzonderlijk al wel geregistreerd, maar de kosten daarvan worden nog niet aan elkaar verbonden. Het is nog best recent dat ik dat voor het eerst voor het LUMC in beeld zag: dat alle kosten van het LUMC integraal werden door vertaald naar de kosten van de individuele patiënten. Die kanteling is wat nodig is voor waardegedreven zorg, dus daar werd ik enthousiast van.

Advies Linnean: verbeteren op uitkomsten én kosten

Een belangrijk actiepunt van het advies is het kunnen identificeren van patiëntengroepen, zodat je kosten op groepsniveau kunt weergeven. Over welke patiënten hebben we het en hoe zorgen we dat er niet structureel groepen buiten de analyses blijven? Dat is een belangrijk onderdeel van het proces. Deze extra stap zorgt in eerste instantie wellicht voor meer registratielast, maar in de praktijk blijkt dat het kan. 

De identificatie van patiënten zit aan de medische kant; de euro’s zitten aan de financiële kant. Dit  vereist dat medische en financiële professionals meer samenwerken om kosten en uitkomsten bij elkaar te krijgen. Het is hierin belangrijk dat beide professionals begrijpen waar het op elkaars expertisegebied over gaat. Daarom zou het mooi zijn als ze met elkaar in gesprek gaan. Met de rapportage van uitkomsten kunnen medische professionals zelf uit de voeten, voor de kostenkant hebben ze financiële professionals nodig. We hopen met het advies te bereiken dat deze groepen nader tot elkaar komen. Met kleine stappen is er al veel mogelijk en we bieden het advies daartoe als instrumentarium aan. Met gezamenlijke inspanning kun je waardevolle, relevante informatie in beeld krijgen."

Webcast 'Waardegedreven Zorg met uitkomsten én kosten' op 30 september 2021

Op 30 september organiseert de werkgroep Kosten een webcast. Klik hier om uw interesse in dit evenement te tonen. 

Lees ook:

‘Integrale aanpak is waardegedreven zorg op volle kracht’ - Jaco van der Kooij
‘Zet de gouden berg van zorgprocesdata in voor waardegedreven zorg’ - Pien Naber