Participatie in zorg, welzijn en onderzoek is niet langer een vrijblijvende aanvulling; het is een essentieel onderdeel geworden van goed beleid en effectieve projecten. Maar hoe zorg je dat participatie daadwerkelijk van waarde is? Martine Versluijs (INVOLV, voorheen PGO Support) legt in haar presentatie uit dat echte participatie niet ontstaat door simpelweg een patiënt of cliënt aan tafel uit te nodigen. Het vraagt meer: voorbereiding, begeleiding en vooral inzicht in wie je betrekt en waarom.
Ervaringsdeskundigheid vraagt voorbereiding
Volgens Martine is een ervaringsdeskundige niet zomaar iemand die persoonlijke ervaringen deelt. Om werkelijk van toegevoegde waarde te zijn, moet iemand zijn of haar ervaringen hebben verwerkt, er met enige afstand naar kunnen kijken en deze kunnen koppelen aan bredere verhalen binnen de doelgroep. Een eigen verhaal is waardevol, maar het moet aangevuld worden met andere ervaringen en gegevens om representatief te blijven. Alleen zo ontstaat het collectieve patiëntenperspectief dat participatie echt betekenis geeft.
Goede participatie is maatwerk
De kern van succesvolle participatie ligt in het maken van de juiste match. Het is, zoals Martine zegt, niet ‘zomaar een stoel bijzetten’. Het vraagt om inzicht in vaardigheden, kennis en talenten. Wie betrek je voor welke vraag? Welke ervaringsdeskundige kan niet alleen reflecteren op zijn of haar eigen ervaring, maar ook het perspectief van een bredere groep meenemen? Zonder deze bewuste afstemming blijft participatie oppervlakkig en gaat de meerwaarde verloren.
'Het is niet zomaar een stoel bijzetten. Het vraagt inzicht in vaardigheden, kennis en talenten.'
Ondersteuning vanuit de organisatie is cruciaal
Participatie kan alleen slagen als de organisatie de juiste randvoorwaarden creëert. Dat betekent: steun vanuit het bestuur, duidelijke processen, ruimte voor training en begeleiding, en investeringen in tijd en middelen. Martine wijst erop dat participatie geen project op zich is, maar verweven moet zijn met de cultuur en werkwijze van een organisatie. Alleen dan kunnen ervaringsdeskundigen echt bijdragen en ontstaat er duurzame meerwaarde.
De opbrengst: betere zorg en beleid
Goede participatie levert niet alleen betrokkenheid op, maar vooral betere, snellere en meer passende zorg. Zorg die beter aansluit op de wensen en behoeften van patiënten en cliënten. Martine maakt duidelijk: wie investeert in echte participatie, haalt er veel meer uit dan alleen inspraak. Het levert inzichten op die anders onzichtbaar zouden blijven en maakt het verschil tussen beleid vóór mensen en beleid mét mensen.
Benieuwd hoe je participatie écht goed organiseert en inzet in jouw praktijk of organisatie? Laat je inspireren door de volledige presentatie van Martine Versluijs.