Wat is er nodig voor een gezonde samenleving en hoe zorgen we dat de gezondheidszorg daar in de toekomst houdbaar aan kan blijven bijdragen? Met het kader Passende zorg is er verdere invulling gegeven aan de werkrichting van dat vraagstuk. "Hoe kunnen we met dat Kader in de hand nu concreet stappen gaan zetten op weg naar passende zorg. Passende zorg staat of valt bij een eensgezinde, elkaar aanvullende aanpak. Dat is een uitdagende opgave. We hebben in de zorg heel wat programma’s lopen die elk hun deel bijdragen aan passende zorg." Denk aan programma’s als Zorgevaluatie en Gepast Gebruik, Uitkomstgerichte Zorg, Juiste Zorg op de Juiste Plek, het Linnean Initiatief en programma’s als Samen Beslissen en Zinnige zorg. De kunst zit ‘m in het verbinden van de verschillende perspectieven. "We willen dat we congruent gaan werken. Dat vraagt erom dat we elkaar opzoeken en onze bijdragen bundelen. Goede samenwerking vraagt om een gedeelde opgave. Die hebben we, zoals mooi verwoord in het Kader Passende Zorg: mensgericht, houdbaar en duurzaam. Het vereist ook verdieping in elkaars perspectieven, het uitwisselen van informatie, het zoeken naar gezamenlijke meerwaarde. En bovenal: oprechte interactie en vertrouwen. De genoemde programma’s zijn voornamelijk zorginhoudelijk – het beter maken van iemand die ziek is – maar de beweging naar passende zorg gaat verder dan dat. We moeten eerlijk met elkaar in gesprek over wat bevorderend en belemmerend is voor die beweging. Alleen al het bewustzijn daarover maakt dat passende zorg veel meer gaat leven.” 

Verder kijken dan tweede lijn

We hebben de curatieve zorg relatief gezien heel belangrijk gemaakt, vindt Willemijn. “Binnen de gezondheidszorg gaat het heel vaak over wat er daar, in de tweede lijn, gebeurt. Maar die tweede lijn is – in het leven van de meeste mensen - de allerlaatste kraal aan de ketting van een mensenleven. Het is waardevol dat we dat hebben en tegelijk is het minstens zo belangrijk dat we leren om in gesprek gaan over gezond leven of over het omgaan met ziekte of de eindigheid van het leven Dat voegt  waarde toe aan het leven van mensen én hun naasten. Voor een gezonde samenleving moet dus de focus van ‘beter maken’ naar gezond blijven en het gezond samenleven.”  En daarbij is ook lang niet alles wat we in de gezondheidszorg doen daadwerkelijk een gezondheidszorgvraag, laat staan nodig. “We moeten dus juist ook buiten de traditionele gezondheidszorg, buiten de ‘behandelzorg’ bewegen.” 

Gezondheidsverschillen samenleving

Als moeder van vijf kinderen kwam Willemijn in de afgelopen dertien jaar regelmatig bij het consultatiebureau. “Daarover wordt over het algemeen niet met dezelfde waardering gesproken als over de curatieve zorg, terwijl consultatiebureaus juist een grote rol spelen in een gezonde samenleving. Ze kunnen de startkans van mensen in hun eerste drie levensjaren vergroten, wat doorwerkt op alle vlakken in hun leven: een betere sociale positie, beter onderwijs en een goede aansluiting op instanties die hulp en zorg aanbieden. Ik zeg niet dat je daarmee de gezondheidsverschillen in de maatschappij wegneemt, maar je verkleint de kloof. We moeten de verbinding zoeken met het sociaal domein, allereerst met de gemeenten.”

Bewustzijn over waarde

Waarde toevoegen voor individu en samenleving, daar gaat het om, zo leerde Willemijn in haar werk. De campagne ‘Ziek zijn doet veel met je’ maakte veel indruk op haar. “Tot die campagne behoorde een mini-docu waarin een patiënt met Parkinson vertelde over zijn leven en ziekte. Via ParkinsonNet kwam hij in aanraking met lotgenoten. In het filmpje zei hij: ‘Ik heb zoveel waarde ondervonden aan de aandacht die uiteindelijk werd gegeven aan die psychosociale kant; aan wat het met mij deed en wat het met mijn gezin deed. Ik moet zeggen, als ik nou zou moeten kiezen ‘nooit meer naar een ziekenhuis of afscheid nemen van dat groepje waarmee ik samenkom en train, dan zou ik echt zeggen: ik ga door met hen en laat dat hele medische verhaal maar zitten. Want dat psychosociale stuk zorgt ervoor dat je op een positieve manier naar het leven gaat kijken.’ Dat stukje is zo onderbelicht in de zorg. Die campagne heeft mijn bewustzijn over die waarde vergroot.”

Belang van het grote geheel

Om de beweging naar passende zorg te maken, moeten we leren ons eigen perspectief ‘on hold’ te zetten en de situatie te bekijken vanuit perspectieven van anderen. “Leren we die perspectieven onderdeel te maken van ons werk, dan gaan we in de zorg de komende vijf jaar grote stappen maken. We moeten weer leren uitgaan van het gedeelde belang, in plaats van deelbelangen.”