Paul is Programmamanager Waardegedreven zorg in het St. Antonius Ziekenhuis en voert op datzelfde gebied onderzoek uit vanuit het Radboudumc. Tevens is hij voorzitter van de werkgroep Veranderkunde voor het Linnean Initiatief en lid van het expertpanel van ICHOM. Een groot aantal zorginstellingen in Nederland is gestart met de implementatie van waardegedreven zorg of is daar al een tijd mee bezig. De werkgroep Veranderkunde wil de koplopers samenbrengen die in zorginstellingen actief zijn op het gebied van waardegedreven zorg. “Om van elkaar te leren en specifieker nog: om ervoor te zorgen dat de hele organisatie meegaat in de verandering die waardegedreven zorg heet. Waardegedreven zorg is niet iets wat je even implementeert. Het is een proces van jaren, dat om een veranderkundige aanpak vraagt. Hoe stuur je zo’n proces aan? En om te beginnen: hoe zit de organisatiestructuur van je instelling überhaupt in elkaar?” 

Integraal Zorgakkoord

De implementatie van waardegedreven zorg kent een drietal grote uitdagingen, aldus Paul. Het inzicht krijgen in en vergelijken van waarde, resultaten en kosten met andere zorginstellingen; de waarde die je als zorginstelling wilt leveren gefinancierd krijgen en de organisatie rondom het patiëntenproces. Die laatste uitdaging - ook wel aandoeningsgericht organiseren - is het onderwerp van Pauls onderzoek en de wgz-expertsessie van 27 oktober a.s. “In het Integraal Zorgakkoord zijn actuele thema’s zoals de juiste zorg op de juiste plek, passende zorg en initiatieven op het gebied van digitalisering vertaald naar concrete doelstellingen. Dat zijn absoluut belangrijke zaken om aan te pakken, maar om zo’n zorgakkoord tot een succes te maken moeten we vooral ook de fundamentele weeffouten in de zorg corrigeren.” 

Van IPU's naar acht archetypen

Eén van die weeffouten is volgens Paul de organisatie van zorg. “Het goed neerzetten van patiëntengroepen is essentieel. Porter signaleerde dat in 2006 met zijn Integrated Practice Units (IPU’s), organisatie-eenheden rondom de patiënt. Een mooi conceptueel plaatje, maar de praktische invulling is er (nog) niet. Sinds de introductie van het concept waardegedeven zorg ruim vijftien jaar geleden, zie je dat het denken in de richting van IPU’s wordt overgenomen, maar de IPU zelf zie je bijna nergens.” 

Uit recent onderzoek van Paul en Gijs Steinmann blijkt dat ziekenhuizen in Nederland hun zorg in toenemende mate aandoeningsgericht organiseren, maar dat dat veel meer een incrementeel proces is. Een directe implementatie van IPU’s is bovendien niet aan de orde. Samen met de Linnean werkgroep Aandoeningsgericht organiseren presenteerde Paul vervolgens een model met acht archetypen van organiseren: naast de IPU bestaan er volgens hen nog zeven andere organisatievormen. Eerste resultaten van recent internationaal onderzoek van Paul samen met Julia Wiersema* en Maarten Koomans laten zien dat deze organisatievormen inderdaad bestaan. 

Men beweegt in verschillende vormen toe naar aandoeningsgericht werken en organiseren. De meeste organisaties - voornamelijk ziekenhuizen - zitten nog in de projectvorm. Een klein aantal organisaties werkt toe naar de matrix-organisatievorm. Hoe dan ook zien we dat zeker in Nederland ziekenhuizen echt bezig zijn met aandoeningsgericht organiseren. Het is een vraagstuk dat leeft.” 

Lessen voor de praktijk

Wat leert dit onderzoek ons voor de praktijk? “In het artikel van Gijs Steinmann beschrijven we ook aan welke knoppen zorgmanagers kunnen draaien op dat vlak. Daarnaast levert het in ieder geval gespreksstof op voor de ziekenhuizen intern. De acht archetypen laten bijvoorbeeld zien welke mogelijkheden er überhaupt bestaan. ‘We hebben een multidisciplinair team, maar wat is ons beoogde eindplaatje?’” Uiteindelijk moet aandoeningsgericht organiseren leiden tot plattere en minder hiërarchische zorg. Een positieve ontwikkeling, aldus Paul. “Aandoeningsgericht organiseren zorgt voor verbeterkracht door de gehele organisatie en leidt tot meer gelijkwaardigheid tussen de beroepsgroepen. Denk aan verpleegkundigen die in een eenheid naast medisch specialisten staan. Daarmee volgen we in de zorg een trend die bij deze tijd en in de huidige samenleving past.” 

WGZ-expertsessie 27 oktober 2022

Paul bespreekt tijdens de wgz-expertessie van 27 oktober (12:15 - 13:00) de in het verhaal hierboven genoemde punten. Uiteraard is er dan ook ruimte om vragen te stellen. 

Aanmelden

*Op 16 november van 09.00 – 10.30 uur presenteert Julia Wiersema haar onderzoek aan de werkgroep Veranderkunde. Wil je daarbij zijn? Stuur een mailtje naar linnean@zinl.nl.