Voor het programma LUMC 2.0 -‘Zorg van waarde’ kijkt ze naar het gebruik van kosten in waardegedreven zorg en onderzoekt ze hoe deze kostendata te koppelen aan uitkomsten. Ook zit Esmée in de Linnean werkgroep Sturen op uitkomsten én kosten. “Binnen het LUMC vraagt elk zorgteam op dezelfde manier kostendata uit en op basis van die data gaan we leren”, vertelt Esmée. Die wijze van werken zorgt ervoor dat we zorgpaden met elkaar kunnen vergelijken, en zorgpaden kunnen ook hun prestaties over de tijd bijhouden. Deze exercitie van kostendata per patiënt inzichtelijk maken is lastig geweest”, plaatst Esmée als kanttekening. “Kostprijzen verrekent niet iedereen op dezelfde manier, maar iedere zorginstelling registreert in ieder geval verrichtingen. Als uitgangspunt moeten data op patiëntniveau worden verzameld, zodat ze gekoppeld kunnen worden; uitkomsten én kosten. Het allermooiste zou zijn om dat over instellingen heen te doen, want patiënten komen voor hun behandeling ook in andere ziekenhuizen en zorginstellingen in de regio.”
Werkgroep Sturen op uitkomsten én kosten
Voor de Linnean werkgroep Sturen op uitkomsten én kosten zet Esmée haar kennis van gezondheidseconomie in. “Kosteneffectiviteitsanalyses worden gebruikt om te bepalen of nieuwe interventies hun geld waard zijn. De beoordeling daarvan gebeurt vanuit maatschappelijk perspectief voor het informeren van pakketbeheer en medische richtlijnen. Daarbij kijk je met incrementele ratio naar het verschil in kosten en uitkomsten om te bepalen of dat extra beetje uitkomsten het geld waard is. Binnen de HTA (Health Technology Assessment) is er een duidelijke richtlijn voor die analyse. In waardegedreven zorg ligt het net wat anders: daar wil je uitkomsten optimaliseren ten opzichte van de gemaakte kosten op het instellingsniveau en patiëntniveau. Bijvoorbeeld door het monitoren van uitkomsten en kosten in een zorgpad over de tijd voor het identificeren van verbeterinitiatieven. Voor het sturen op waarde in WGZ is nog geen duidelijke richtlijn. We hebben met de werkgroep Sturen op uitkomsten én kosten een advies geschreven, gebaseerd op drie kennisvragen.”
Drie kennisvragen
Welke uitkomsten en kosten meet je? Dat is de eerste van de drie vragen in het advies. “Voor uitkomsten is er binnen de waardegedreven zorg al veel gedaan”, aldus Esmée. “Voor kosten maak je in analyses onderscheid tussen maatschappelijk perspectief of gezondheidszorgperspectief. Dat onderscheid bepaalt welke kosten je meeneemt in de analyse. Voor maatschappelijk perspectief neem je alle kosten mee. In waardegedreven zorg kijken we tot nu toe vooral naar de kosten binnen een zorginstelling, vanuit het perspectief van het ziekenhuis. In mijn onderzoek kijk ik naar hoe we kosten op verschillende manieren kunnen gebruiken.”
Het tweede punt is het wegen van uitkomsten en kosten. Esmée: “In kosteneffectiviteit is er een afkapwaarde, meestal 50.000 per QALY (Quality-Adjusted Life Years). In waardegedreven zorg is het lastiger om die uitspraak te doen, omdat je ziektespecifieke uitkomsten meet die multidimensionaal zijn en welke uitkomsten relevant zijn grotendeels/idealiter ingegeven zijn door de persoonlijke voorkeuren en behoeften van de patiënt en diens naasten. Kosten worden niet altijd uniform gehanteerd. We weten nog niet of het überhaupt mogelijk is om een uitspraak te doen en hoe je dat kunt doen. In het advies lichten we praktijkvoorbeelden uit waarin enerzijds gewerkt wordt met een score of indicator die waarde weergeeft en anderzijds met het afzetten van kosten en uitkomsten tegen elkaar (in een matrix of een dashboard).” In het webinar op 23 november (meer informatie | direct aanmelden) zullen deze praktijkvoorbeelden ook aan bod komen.
Punt drie in het advies van de werkgroep gaat over het belang van de betrouwbaarheid van data. Esmée: “Kosteneffectiviteit gebruikt randomized trials of een simulatiemodel. Waardegedreven zorg maakt gebruik van registratiedata. Er zijn andere data-analyses nodig om gegronde uitspraken te doen.”
Richtlijn voor het sturen op waarde
Wat Esmée betreft komt er een richtlijn voor het sturen op waarde, net zoals die er is bij kosteneffectiviteitsanalyses. “Als uitkomsten en kosten inzichtelijk zijn gemaakt, ga je wegen. Als gemeenschap kun je samen bepalen of je vervolgens gaat kwantificeren of het laat afhangen van de situatie. In dat opzicht kunnen we leren van economische evaluaties: hoe hebben zij dat destijds bepaald? We moeten ons realiseren dat elke stakeholder in de zorg op een andere manier naar kosten kijkt. Juist bij economische evaluaties is men zich daar heel erg van bewust. Willen we waardegedreven zorg stimuleren, dan moet de focus liggen op de individuele patiënt en wat die patiënt belangrijk vindt. Na de webcast en de whitepaper hopen we hier als werkgroep nog verder mee aan de slag te gaan.”
Klik hier voor meer informatie over de webcast van 23 november of meld je direct aan.
Lees ook de interviews van de andere sprekers: