In Nederland wonen bijna 2,5 miljoen mensen ─ arbeids- en kennismigranten, internationale studenten, vluchtelingen en hun kinderen ─ van wie Nederlands niet de moedertaal is. Onder hen zijn er veel patiënten met wie zorgverleners niet of niet optimaal kunnen communiceren. Met een professionele tolk is goede communicatie en wederzijds begrip wel mogelijk. Maar juist die professionele tolk ontbreekt vaak. Daarmee is één van de mensenrechten in het geding: het recht op zorg. De Johannes Wier Stichting voor gezondheidszorg en mensenrechten (JWS) voert daarom de campagne ´Taal mag toch geen obstakel zijn? Tolken terug in de zorg, alstublieft’. Eén van de doelen is dat de Kwaliteitsraad van Zorginstituut Nederland het ontwikkelen van een kwaliteitsstandaard Taalbarrières in de Zorg en het Sociaal Domein op de Meerjarenagenda plaatst. Plaatsing op deze prioriteitenlijst van Zorginstituut Nederland vergemakkelijkt het ontwikkelproces van de kwaliteitsstandaard door vertegenwoordigers van patiënten, zorgverleners en verzekeraars en borgt opname in het register van Zorginstituut Nederland.
Relatie tussen professional en patiënt
Werken met een tolk kan bijdragen aan een goede relatie tussen zorgprofessional en patiënt, omdat verschillen op taal- en cultuurgebied overbrugd worden. Onderstaand voorbeeld laat zien hoe:
Jolanda - Een Poolse tolk wordt door een ziekenhuis gevraagd om te komen tolken bij een slecht nieuwsgesprek. Het betreft een jonge vrouw, haar man en twee jonge kinderen. De vrouw is ongeneeslijk ziek. In het gesprek vertelt de arts dat er voor de jonge vrouw geen behandeling meer mogelijk is. Jolanda was achteraf blij dat juist zij als tolk hierbij werd gevraagd. Ze tolkt al lang en heeft de nodige levenservaring. Ze kon een goede brug zijn tussen zorgverlener en het jonge koppel bij dit moeilijke gesprek. Doordat Jolanda de taal én cultuur kent, kon ze de juiste woorden kiezen. Toen de maatschappelijk werker de partner aanraadde begraafplaatsen in de omgeving te bekijken, kon ze helpen om de mogelijkheid van begraven in Polen bespreekbaar te maken. Een deel van de Polen is hier slechts tijdelijk voor werk en wil uiteindelijk terug naar hun eigen land. Het ziekenhuis nam achteraf contact op om te vragen hoe het aangrijpende gesprek voor haar was geweest en haar te bedanken.
Betere brug kennis van de geboortezorg
Zwangere vrouwen met een vluchtelingen- of andere migratieachtergrond en hun pasgeborene kinderen, zijn een kwetsbare groep. De inzet van een tolk is ook hier van groot belang. Tolken vormen de brug tussen de wensen en voorkeuren van de patiënten, de gebruiken en behandelopties. Tolken die specifieke kennis hebben over de geboortezorg kunnen beter bijdragen aan het zorgproces en aan samen beslissen. Samen met een gynaecoloog, een verloskundige, een kraamverzorgende en een jeugdarts maakt Simone Goosen daarom een online training geboortezorg voor tolken. Samen beslissen, voor mensen uit andere landen doorgaans een grote stap, is onderdeel van de training. Zo kunnen tolken helpen om ook bij zwangere nieuwkomers cliëntenparticipatie, keuzevrijheid en kwaliteit van zorg te bevorderen.
Waar haal je je inspiratie uit?
Uit de verhalen van mensen met een migratieachtergrond, ook hoger opgeleiden, die vertellen hoe moeilijk het is om goede zorg te krijgen als je nog onvoldoende Nederlands spreekt. Ook de mooie voorbeelden en tevredenheid van zorgprofessionals die regelmatig met tolken werken zijn een belangrijke drijfveer.
Wat wil je anderen meegeven rond dit onderwerp?
Als je bij een niet-Nederlandstalige patiënt met een tolk werkt dan kun je met deze patiënt ook écht contact maken, beter aansluiten bij zijn of haar behoeften en samen beslissen. En als we taalbarrière en tolkgebruik als gegevens opnemen in primaire zorgdata, kunnen we ook voor deze groep meer inzicht krijgen in zorguitkomsten. Zo kunnen we gezondheidsachterstanden verkleinen. Tot slot: laat nooit een kind tolken. Dat ondermijnt namelijk de rol van de ouder(s), zadelt kinderen op met een te zware verantwoordelijkheid en is (meestal) ook niet goed voor de kwaliteit van de vertaling.
Verder lezen
https://www.johannes-wier.nl/bijzondere-dossiers/taalbarriere-in-de-zorg-en-sociaal-domein/
https://www.johannes-wier.nl/bijzondere-dossiers/taalbarriere-in-de-zorg-en-sociaal-domein/tips-voor-de-tussentijd-een-handreiking/
Contact
Simone Goosen, e-mail: goosen@johannes-wier.nl
De Johannes Wier Stichting zet zich in voor mensenrechten in de gezondheidszorg.