Koomans ging in gesprek met Paul van der Nat, Michèle van der Kemp en Matthijs van der Linde. Waardegedreven zorg gaat over meer dan alleen uitkomsten, begint Van der Nat, programmamanager St. Antonius Ziekenhuis en onderzoeker in het RadboudUMC. Het is eigenlijk een fundamentele andere manier van nadenken over hoe we de zorg met zijn allen organiseren en leveren. Momenteel is de zorg in Nederland is georganiseerd rondom de specialismen. Kijk maar naar alle afdelingen in het ziekenhuis, terwijl de patiënt juist dwars door de verschillende disciplines reist. Ondertussen zijn we in Nederland enthousiast begonnen met het vormen van multidisciplinaire teams, meten van uitkomsten, samen beslissen en de data visualiseren in dashboards, maar om de volgende stap te zetten en de ambities op het gebied van waardegedreven zorg te realiseren, moeten we het gedachtengoed verankeren in de organisatie. Vanaf minuut 7:33 vertelt Van der Nat over de acht (4 x 2) archetypen van de werkgroep Aandoeningsgericht Organiseren, te weten: het multidisciplinair projectteam, multidisciplinair projectteam + keten, matrixorganisatie, matrixorganisatie + keten, IPU (Integrated Practice Unit), IPU + keten, ZBC (zelfstandig behandelcentrum) en ZBC + keten.
Aandoeningsgericht Organiseren: acht archetypen
“De implementatie van waardegedreven zorg meestal begint bij de zorgprofessionals. Soms helpt het om er ook vanuit een bedrijfskundige blik naar te kijken”. Want als je herkent in welke structuur je als team binnen de zorginstelling zit, kun je daar je voordeel uit halen”, aldus Van der Nat vanaf minuut 12:34. Aansluitend spreekt hij over de ‘kanteling’ die organisaties trachten te maken, voornamelijk van projectmatig organiseren naar matrixorganisatie.
Het derde hoofdarchetype is de Intregated Practice Unit (IPU), die Porter heeft geïntroduceerd. “In Nederland zien we die nog niet veel, al komt hij wel terug in de visie teams”, aldus Michèle van der Kemp, consultant waardegedreven zorg. En tegelijkertijd is het ook niet erg dat de IPU er nog minder is. “Wat wij in de werkgroep gezien hebben is, is dat er geen beste model is. Het is te vroeg om dat te zeggen. Het gaat erom dat de aandoeningsgerichte organisatievorm aansluit bij je ambities. En daarin zie je de transitie. (vanaf minuut 16:36). In deze transitie ziet Van der Nat dat de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van zorg en het verbeteren met de beweging veel lager in de organisatie komen te liggen. “Toen wij in het Antonius startten met zorgketens, reageerden betrokken verpleegkundig leiders en medisch leiders: ‘eindelijk, dit helpt ons, wij hebben ideeën voor het beter organiseren van zorg’. Daarvoor is een bestuur nodig dat de transitie 100 procent steunt.” Vanaf minuut 21:43 stelt Matthijs van der Linde, projectleider Linnean Initiatief, de vraag hoe er binnen de verschillende archetypen wordt omgegaan met governance, financiën en het bestuur. Er wordt vooral veel uitgeprobeerd, antwoordt Van der Nat. Dat verschuift langzaam naar meer verantwoordelijkheid. Van der Linde: “Maar die moet je dan wel willen hebben. Het kan ook een keuze zijn om geen verantwoordelijkheid te hebben.” Conclusie is dat het een bewuste keuze moet zijn, welke keuze ook gemaakt wordt.
Archetypen: huidige toestand en ambities
Uit de reacties op de Mentimeter (een interactieve poll voor de kiezers thuis; vanaf minuut 25:24), ingeleid met de vraag ‘In welk archetype zit je nu?’ blijkt dat er vooral veel multidisciplinaire projectteams zijn. “Is dat erg?”, vraagt Van der Linde. Ga daarover het gesprek aan, adviseert Paul van der Nat (de werkgroep heeft hiervoor een notitie gemaakt). Als discussies relevant zijn, leg het dan op tafel bij het management: hoe kijken jullie hier tegenaan? Vanaf minuut 30:37 wordt de rol van de patiënt besproken. Van der Kemp vindt dat de patiëntenstem breder in de organisatie moet worden meegenomen. “Volgens mij hoort een patiënt niet zozeer in MDO, maar wel in MT’s of verbeterteams. Misschien moeten dat ook wel wisselende patiënten zijn.”
Uit de Mentimeter met de vraag ‘In welke archetype wil je over vijf jaar zitten?’ worden archetypen matrixorganisatie + keten en IPU + keten het meest gekozen. Opmerkelijk? Van der Linde: “Dat is afhankelijk van de ambities die je hebt. Heel veel kun je binnen een multidisciplinaire projectteam starten. Waar we op uitkwamen, is dat de organisatievorm die je kiest ofwel de ambitie ondersteunt of kan belemmeren.
QuickScan
Na het uitlichten en bespreken van de archetypen wordt vanaf minuut 35:17 de QuickScan besproken, ingeleid met een Mentimeter met de vraag ‘waarmee associeer je waardegedreven zorg?’ Uitkomsten is de meest genoemde term. “Er is meer dan waardegedreven zorg dan enkel uitkomsten meten. Uitkomsten meten is een prachtig vehikel om de cultuurverandering die Value-Based Health Care is te kunnen versnellen, maar er hoort meer bij”, aldus Van der Kemp. Vanuit de gedachte ‘we zijn druk bezig om beter inzicht te kunnen krijgen in hoe het met de patiënt gaat, maar hoe staat het eigenlijk met ons team?’ heeft de werkgroep de QuickScan ontwikkeld, op basis van de zeven domeinen van waardegedreven zorg. Resultaten worden weergegeven in een radar chart, zodat teams snel kunnen zien waar ze goed presteren en waar verbeterpotentieel ligt. De QuickScan is in de praktijk getoetst bij 25 teams in Nederland bij verschillende typen zorgorganisaties (ZBC’s, UMC’s, STZ en SAZ).
Bas Nij Bijvank, Isala - ervaringen QuickScan
Bas Nij Bijvank is gynaecoloog-perinatoloog in het Isala ziekenhuis en heeft met zijn team de QuickScan ingevuld. Nij Bijvank vertelt (vanaf minuut 44:39) over zijn ervaringen met de QuickScan vanuit het perspectief van de keten Geboortezorg. Inzicht krijgen op welk vlak het goed gaat en waar minder, is waardevol. De QuickScan periodiek herhalen ziet hij zeker zitten: “Het geeft bruikbare, zinvolle inzichten. Je kunt de uitkomsten van je team vergelijken, zowel binnen het team zelf als ook in de benchmark.”
QuickScan - verwachtingen
Terug in de studio worden de resultaten getoond van de volgende Mentimeter, met de vraag ‘waar denk jij dat Nederland staat op de 7 domeinen van waardegedreven zorg?’ Het gaat beter met de waardegedreven staat van Nederland dan de mensen thuis denken, blijkt uit de steekproef onder de 25 ziekenhuizen. Van der Kemp: “We zien dat er goed gescoord wordt op de domeinen multidisciplinaire teams, uitkomsten meten en verbeteren; op kosten en vergoedingen minder. Op het domein cultuur en verantwoordelijkheid wordt heel goed gescoord.” Aangezien de spreiding per domein groot is, ligt er heel veel potentieel in het delen en uitwisselen van kennis en ervaring door simpelweg het gesprek met te gaan. Van der Kemp: “Teams zijn enthousiast, bleek bij de terugkoppeling. De eerste indruk valt mee, en dan ga je vergelijken met andere teams en dan is het ‘oh doen we het zo.’ Er is blijkbaar behoefte aan benchmarken.”
QuickScan
Vanaf minuut 1:04:37 gaat Van der Kemp in op de deelresultaten van de QuickScan. “We zien in het domein multidisciplinair team dat teams zich goed vertegenwoordigd voelen en dat leden zich echt lid voelen. Wat we lijken te vergeten is een regelmatig voortgangsoverleg. We spreken elkaar te weinig om die PDCA-cyclus vol te houden. Verder zitten er haast geen patiënten in multidisciplinaire teams.
Uitkomsten
Scores op het domein uitkomsten (vanaf minuut 1:13:14) lieten zien dat klinische uitkomsten door iedereen gemeten worden en dat er in elk team verbeteracties lopen. Niet overal worden PROMs gemeten of terugkoppelingen aan patiënten gedaan. Van der Kemp: “Zolang we de patiënt niet betrekken, wordt het lastig om te zeggen dat je met waardegedreven bezig bent.”
Kosten en vergoedingen
Kosten en vergoedingen zijn onderdeel van de waardebreuk, maar werden slechts bij bij vier van de 25 team actief geanalyseerd. Vaak een bewuste keuze vanwege de complexiteit en de afhankelijkheid van externen (vanaf minuut 1:17:56).
Samenwerken en delen
Het domein samenwerken en delen laat zien dat kwalitatieve kennis nationaal en internationaal worden gedeeld; kwantitatieve klinische data worden binnen ziekenhuisgroepen gedeeld. Dat geldt echter niet voor patiëntuitkomsten. Daarnaast is er veel vertraging in benchmarking. Ten slotte worden externe successen niet voldoende gedeeld in eigen AGO’s (vanaf minuut 1:19:20).
IT en Data
In IT en Data zijn veel slagen gemaakt (vanaf minuut 1:20:35). Hoe kleiner de set en stuurinformatie, hoe steviger een AGO acteert. Probeer dus niet te veel te meten en werk in tijdspannes, is het devies. Minpunten zijn dat er weinig tevredenheid is over dataextracties, aggregatie en dashboards.
Cultuur en verantwoordelijkheid
Uit de resultaten op het domein cultuur en verantwoordelijkheid (vanaf minuut 1:22:05) blijkt dat men zich lid voelt van het team; teamleden zetten patiënten centraal en zijn aanspreekbaar. Afgesproken en stuurbaar verantwoordelijkheid zien we haast niet.
Bestuurlijke strategie
Het domein bestuurlijke strategie en beleid wordt het vaakst overgeslagen (vanaf minuut 1:22:45. Er zijn verschillen te zien bij de verschillende ziekenhuissoorten. Zit een teamlid in een stuurgroep, dan is er veel ondersteuning. Als besturen naar buiten communiceren over dan wordt dat als ondersteunend ervaren.
Van der Kemp concludeert (vanaf minuut 1:28:10): “Teams zijn sterker dan organisaties. Betrek patiënten, blijf afspreken met je team, bouw inzicht over kosten, verbind op kennis en blijf praten over de ambities.”
2022: PROMS, keten, patiëntenparticipatie en kosten
De webcast wordt afgesloten met een laatste Mentimeter, met de vraag ‘waar wil je in 2022 mee aan de slag?’ Een paar onderwerpen komen vooral naar voren: PROMs, werken in de keten, patiëntenparticipatie en kosten. Van der Kemp: “Kosten kun je opsplitsen in euro’s en energie. We werken met z’n allen keihard, laten we alsjeblieft de kracht van de groep gebruiken en probeer de capaciteit te verdelen. Daar zit de juiste zorg op de juiste plaats in en uiteindelijk ook een kostencomponent.”
Kijk de hele webcast 'Teams als hoeksteen van waardegedreven zorg' terug op ons YouTube-kanaal.
Webcast 'Sneller meer waarde voor de patiënt'
Op 20 januari, tijdens onze volgende webcast, staat het LINNEAN-model 'Sneller meer waarde voor de patiënt', een leidraad voor de implementatie van waardegedrevenzorg, centraal. Het LINNEAN-model biedt zorgverleners, patiënten, stafadviseurs, beleidsmakers en managers handvatten om succesvol een waardegedreven zorg-initiatief te starten. Tijdens de webcast lichten we het LINNEAN-model toe en zien we een aantal inspirerende voorbeelden. Daarnaast gaan we graag met jou in gesprek over de zeven domeinen van waardegedreven zorg. Meld je hier aan voor de webcast 'Sneller meer waarde voor de patiënt'.