Direct aanmelden voor de webcast 'Sturen op patiëntwaarde'
Uitkomsten meten en monitoren gebeurt in de Nederlandse hartzorg al veelvuldig, onder meer op parameters als overleving, wondinfecties, reoperaties en andere complicaties na een operatie. “Dit leidt regelmatig tot concrete ideeën om de zorg te verbeteren, zoals verbeteringen in het zorgproces van patiënten met een hartklepingreep”, vertelt Gijs. “Door deze verbetering is de sterfte tijdens een hartklepvervanging gedaald van 4,5 procent naar 1,3 procent. In zorg gaat het echter om meer dan alleen uitkomsten. Het gaat om de waarde voor de patiënt: de voor de patient relevante uitkomsten en de kosten om de gewenste uitkomsten te behalen.
Kosten centreren rondom de patiënt
Wat Gijs betreft is het gesprek over kosten nog te weinig gecentreerd om de patiënt. “Gaat het over zorgkosten, dan is de boodschap veelal algemeen: de kosten zijn te hoog. Je krijgt bijvoorbeeld spreadsheets van het management met de totale kosten van de afdeling. Door op deze manier naar kosten te kijken en na te denken over bezuinigingen heb je geen inzicht in de kwaliteit van de zorg die je inlevert. Het patiëntenperspectief wordt hierin niet meegenomen. Veel relevanter zou zijn om te kijken naar parameters die iets zeggen over de kwaliteit van de geboden zorg, maar die ook gerelateerd zijn aan kosten. Denk aan kosten bij een bezoek aan de spoedeisende hulp, veelvuldig polibezoek of een hoge mate van contact met de arts of huisarts vanwege onzekerheid of door onduidelijke informatievoorziening bij ontslag. Dergelijke parameters - wij noemen ze patiënt relevante kostendrijvers - zeggen iets over de kwaliteit van zorg en over de gemaakte kosten én zijn relevant voor de patiënt. Inzicht in klinische uitkomsten en patiënt relevante kostendrijvers (dus een benadering van patiënten waarde) helpen bij het opzetten en implementeren van verbeterprojecten om de zorg doelmatiger in te richten zodat de kwaliteit verbetert en simultaan de kosten worden beteugeld.”
Patiënt relevante kosten
De combinatie van hogere kwaliteit van zorg en minder hoge kosten is de focus van Gijs’ onderzoek. “Door patiëntwaarde te meten en overzichtelijk weer te geven in een spiderchart kun je inzichtelijk maken waar in de organisatie de onderdelen liggen die doelmatiger kunnen worden georganiseerd. Een spiderchart laat in één oogopslag zien welke effecten een verbetering heeft op alle parameters die aansluiten bij de patiëntwaarde voor dat zorgpad. We hebben voor enkele zorgpaden al gezamenlijk met patiënten, zorgverleners, data-analisten en managers uitgeplozen welke parameters voor alle partijen belangrijk zijn en welke samen de patiëntwaarde van een zorgpad vormen.”
Spider-chart
Voorbeeld van verbeterproject
Er zijn een aantal verbeterprojecten uit het onderzoek gerold. Gijs noemt een voorbeeld: “Na een hartoperatie krijgen mensen na vier tot zes weken een oproep voor hartrevalidatie. Voorafgaand aan hun operatie hebben ze voorlichting gehad en ze krijgen adviezen als ze ontslagen worden uit het ziekenhuis. Patiënten hebben in korte tijd veel informatie gekregen. Onze ervaring is dat mensen thuis tegen problemen aanlopen en vragen hebben die in het ziekenhuis nog niet bij ze waren opgekomen. Dat schept onzekerheid bij de patiënt zelf of bij hun naaste(n), wat ertoe leidt dat ze veelvuldig contact opnemen met de zorgverlener, bijvoorbeeld met hun huisarts of direct met het ziekenhuis. Daar wilden we iets aan doen door het zorgpad anders te organiseren, patiënten zelf te benaderen en ze digitale aanvullende informatie geven vanuit de Nederlandse hartstichting. Hiermee helpen we ze al een eind op weg en voorkomen we bovendien dat patiënten zelf contact op moeten nemen met een zorgverlener. Patiënten hebben dit initiatief enthousiast ontvangen. Dat vertaalt zich in de resultaten van de studie: mensen komen minder vaak naar de spoedeisende hulp, bellen minder vaak met vragen naar ziekenhuis of huisarts en herstellen sneller. De kwaliteit van het zorgproces wordt hierdoor beter. Het minder gebruiken van zorg leidt bovendien tot afname van kosten.”
Continue kwaliteitscyclus voor kosten
Het onderzoek van Gijs heeft aangetoond dat routinematig naar uitkomsten kijken kan resulteren in verbetering van de kwaliteit van zorg en simultaan de reductie van kosten kan stimuleren. “Het zou mooi zijn om deze manier van werken uit te breiden naar andere zorgpaden binnen de cardiologie en andere specialismen dan de hartzorg en het uit te breiden in de regio of zelfs op landelijk niveau. We weten in een aantal gevallen heel goed in welk ziekenhuis je het best behandeld kunt worden voor een aandoening. Wat we niet weten van elkaar is in welk ziekenhuis bovenmatig veel of juist heel weinig mensen op de spoedeisende hulp terechtkomen. Heb je die informatie wel, dan kun je gaan vergelijken en bespreken: wat doet dit ziekenhuis anders dan wij en wat kunnen we verbeteren?” Die ambitie is al concreet vertaald in een onderzoek. “We zijn in gesprek met bestuurders van andere ziekenhuizen. Net zoals we dat gewend zijn met parameters voor klinische uitkomsten, die geselecteerd zijn door respectabele instituties, willen we dat met parameters voor kosten ook. De volgende stap is om voor kosten een net zo continue kwaliteitscyclus op te zetten als die voor uitkomsten: routinematig verzamelen, meten, analyseren, verbeteren en doorevalueren.”
Direct aanmelden voor de webcast 'Sturen op patiëntwaarde'
Lees Gijs' proefschrift 'From outcome monitoring towards patient value improvement in cardiac care'