Sinds een jaar of twaalf werken medewerkers van Archipel Zorggroep actief met het thema cliënt-in-regie. Dit betekent: ouderen in staat stellen hun leven op een zo prettig mogelijke manier te leiden, op de manier waar zij zich goed bij voelen. Karin Wiersema, programmaleider cliënt-in-regie Archipel vertelt “Om cliënt-in-regie- uit te kunnen voeren, moet je als medewerker daarvoor weten wie je cliënten zijn en met hen het gesprek aangaan. Cliënt-in-regie wil niet zeggen: wat de cliënt vraagt, gebeurt. Het gaat altijd in samenspraak. Om cliënt-in-regie vorm te geven hebben we onze kwaliteitsaspecten gevangen in vijf kernprincipes, te weten EKDOM:

• Eigen kracht;
• Keuzevrijheid;
• Dialoog;
• Oplossingsgerichtheid;
• Maken van afspraken en deze nakomen.

Deze set van uitgangspunten is tot stand gekomen na gesprekken met mensen uit alle gelederen van Archipel Zorggroep, zoals: de cliënt, de mantelzorgers, de cliëntenraad, zorgmedewerkers, medici en paramedici.”

Kwaliteit meten
De kwaliteit meten is de volgende stap. Karin: “Onze medewerkers zijn heel betrokken, maar hoe weten we dat we het goed doen? Jaarlijks is er een cliënttevredenheidsonderzoek. Als Archipel vinden we het belangrijk om naast deze cijfers op zoek te gaan naar verdieping om inzicht te krijgen in de ervaren kwaliteit van leven van onze cliënten. Zo krijgen we inzicht in mogelijke verbeteringen over de ervaren zorgverlening en kwaliteit van leven van onze bewoners. Een methode die hiervoor gebruikt kan worden is door verhalen op te halen uit de praktijk.”

In gesprek blijven
Marieke van Veghel, contactverpleegkundige, werkt met mensen met dementie. “Het ziektebeeld maakt het lastig te achterhalen wat er voor mensen echt toe doet. Wanneer mensen bij Achipel Zorgroep komen wonen, leggen we de focus op het leven dat die persoon tot op dat moment heeft geleid. Dit gebeurt via een vragenlijst en een intakegesprek, waarbij familie ondersteunt: hoe heeft de cliënt geleefd en zetten we dat leven voort?
Thuis is onvervangbaar, uitgangspunt is om de zorg zoveel mogelijk als thuis te laten voelen.” Cliënt-in-regie gaat over de dialoog aangaan: wat kan (nog) wel? “Als iemand gewend is om ‘s avonds na het eten in pyjama tv te kijken, spreken we af om dat hier ook te doen. Een ander voorbeeld: een cliënt is erg valgevaarlijk is en wil graag sloffen aan. In een gesprek geven we aan dat de eigen sloffen niet meer veilig zijn, en dat ons voorstel is sloffen met grip aan te schaffen.
En blijven evalueren: wat maakt het leven op dit moment mooi? Dementie kan de mens erg veranderen. Als iemand zestig jaar lang graag gekaart heeft, betekent dat niet dat iemand dat de laatste periode van zijn of haar leven nog steeds leuk vindt.”

De overheid stimuleert dat mensen langer thuis blijven wonen, vertelt Karin. “Dat maakt dat de mensen die naar ons toe verhuizen al veel verder in het ziekteproces of in hun ondersteuningsbehoefte zijn. Daarmee komt dat een aantal bewoners hun behoeften en wensen minder makkelijk onder woorden kan brengen. De mantelzorger hebben we dus harder nodig om cliënt-in-regie optimaal in te kunnen zetten.”

Levensverhalen
Om diezelfde reden zijn ze bij Archipel met levensverhalen gaan werken. Marieke: “Er zijn altijd een paar medewerkers die naar de uitvaart van een overleden cliënt gaan. Ik heb in het begin bij een aantal uitvaarten bij het luisteren naar verhalen gedacht; ‘Had ik dat maar eerder geweten’. Dan hadden we het op bepaalde vlakken anders kunnen doen, kleine dingen kunnen aanpassen om het leven voor de cliënt aangenamer te maken. Daarom benadrukken we bij het opnamegesprek: we willen zoveel mogelijk weten over de cliënt. Dan weten we hoe het verschil kunnen maken.” Weten welk werk mensen vroeger hebben gedaan, uit wat voor gezin ze komen of ze wel of geen kinderen hebben en welke hobby’s ze hadden, maakt meeleven met de vroegere bewegingen van de cliënt gemakkelijker.

Rol van de naaste
De naasten - vaak tevens mantelzorgers - van cliënten worden nauw betrokken bij de zorg. Dat levert weleens frictie, spanning, op. Op de palliatieve afdeling merkt men soms dat familie andere dingen belangrijk vindt dan de bewoner zelf. Een voorbeeld: een dochter die op bezoek komt en aangeeft het vreemd te vinden dat haar moeder nog in bed ligt. Er wordt dan met mantelzorger en cliënt in gesprek gegaan om het uit te zoeken. Wat de bewoner wil, staat echter altijd voorop. Mantelzorgers die horen dat hun familielid over niet al te lange tijd komt te overlijden, willen vaak liefst dat alles uit de kast getrokken wordt, vertelt Dianne Vullings, contactverpleegkundige op de palliatieve afdeling. “Ze kunnen niet altijd goed inschatten wat hun naaste het fijnst vindt. Daarin kunnen wij beter ondersteunen: moet je echt uit bed als je lijf al zo moe is, terwijl je ook lekker in je bed in de huiskamer nog iets kunt doen wat je fijn vindt?” Op de afdeling van Dianne staan vijf palliatieve bedden. Daarmee is de populatie heel wisselend. Sommige mensen zijn er wekenlang, anderen maar een paar dagen. De structuur is niet vast en de zorg wordt aangepast op de cliënten die er dan zijn.

Dat is die eigen regie. Bij alles wat Archipel doet, is de belangrijkste vraag: wordt de cliënt er beter van?